Zwiad badawczy to technika, która istnieje od dawna, ale nie jest szeroko znana pod tą nazwą, nawet w świecie badaczy społecznych. Jej zastosowanie jest użyteczne dla rozpoznania nowego środowiska, które może zaowocować kolejnymi planami badawczymi i lepszym zorganizowaniem procesu badania.
Definicja zwiadu badawczego
Zwiad badawczy można nazwać inaczej badaniem wstępnym lub pilotażowym. Służy do tego, aby eksplorować nowe, niepoznane i nieopisane dotąd zjawiska. Jest użyteczny również wtedy, gdy nowa sytuacja zaskakuje nas jako badaczy, bo nie znamy mechanizmów, jakie nią rządzą. Być może nie zna ich nikt, dlatego dalsze kroki powinny być dobrze przemyślanie – to może doprowadzić nawet do pionierskich badań! Warto więc pamiętać, że badania wstępne pozwalają nam skontrolować przydatność wybranych metod i opracowanych narzędzi badawczych przy badaniu konkretnego zjawiska, zwłaszcza przy pierwszym kontakcie z nim.
Zwiad badawczy – do czego służy?
Zwiad badawczy wykonuje się przed podjęciem kluczowych działań w ramach badania. Pozwala nam zdobyć wstępną wiedzę dotyczącą badanego tematu i sformułować założenia do dalszej pracy. Wykorzystujemy go przy prowadzeniu badań na terenie mało znanym, gdzie nie ma jednoznacznie sformułowanej problematyki.
Zwiad, czy inaczej pilotaż, jest działaniem przygotowawczym nie tylko odnośnie niepoznanej dotąd tematyki, ale także stosowanym jako sprawdzenie narzędzi badawczych. Są dwa momenty na jego zastosowanie:
- przed opracowaniem narzędzi badawczych, jako metoda zdobycia podstawowych informacji o nowym zjawisku – dzięki temu można będzie z większą świadomością problemu przygotować cele badania i pytania badawcze
- po etapie konceptualizacji, czyli ustaleniu celu badania, pytań badawczych i szczegółowych – wtedy pilotaż ma na celu wykryć błędy w narzędziach badawczych na wczesnym etapie, tak aby kluczowe działania były przeprowadzone po niezbędnych korektach. To jedno z działań, które zapewnia ich trafność i rzetelność.
Warunki i efekty zwiadu badawczego
Badania wstępne najlepiej zrealizować w niewielkiej grupie lub w ograniczonym terenie, tak aby nakład pracy nie był niewspółmierny do efektów, które wszakże mają tylko charakter wstępny. Nie powinno to jednak zniechęcać do pilotażu – choć nie służy on do potwierdzania hipotez, to może naprowadzić na ich odpowiednie określenie. Dodatkowo pomoże w sprawdzeniu, czy pytania, jakie chcemy skierować do badanych, są dla nich zrozumiałe. Często w gronie badaczy powszechnie stosuje się hermetyczną terminologię, która nie jest zrozumiała poza gronem osób pracujących w branży badawczej. Dlatego jeśli bez odpowiedniego przygotowania – czyli wyjścia poza małe środowisko – rozpoczniemy szeroko zakrojone badanie, możemy narazić się na nieadekwatny odbiór i problematyczny przebieg procesu badawczego. Pilotaż jest więc użyteczny jako przystosowanie narzędzi dla szerokiego grona, również przez korektę językową.
Odnośniki
- Encyklopedia zarządzania, hasło: Badanie pilotażowe (zwiad badawczy), dostępne pod: https://mfiles.pl/pl/index.php/Badanie_pilota%C5%BCowe
- Grzeszkiewicz-Radulska K., Metody badań pilotażowych, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica 42, 2012, s. 113-140
- Katarzyna *
- Jeszka A. M., Problemy badawcze i hipotezy w naukach o zarządzaniu [w:] Organizacja i Kierowanie, nr 5, 2013, s. 32-39
- Lutyńska K., Pilotaż „pogłębiony”. Koncepcja, realizacja i analiza materiałów pilotażowych, [w:] Analizy i próby technik badawczych w socjologii. Studia pilotażowe i analizy weryfikacyjne, t. V, red. Gostkowski Z., Lutyński J., Ossolineum 1975
- Nowak S., Metodologia badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 59-61
Zespół zwiadowców z DBA
Powyższy artykuł przygotowała Magda Matysiak.
CZIiTT PW, z racji zakresu swojej działalności, na co dzień spotyka się z nowymi zjawiskami i innowacyjnymi pomysłami. Naturalnym środowiskiem jest dla nas „nieznane”. Dlatego też część badań realizowanych przez zespół Działu Badań i Analiz przyjmuje postać zwiadu badawczego. Dzięki takiemu podejściu mamy pewność, że w naszych badaniach nie pomijamy istotnych aspektów dla danej problematyki. Zainteresowanych podobnymi zagadnieniami serdecznie zapraszamy do kontaktu.
Czekamy na wiadomości pod adresem dba.cziitt@pw.edu.pl.
